Gírámà èdè Yorùbá: Ępón (Adverb)

Èpón ni ęmèwà Òrò ìse gégé bí Èyán ti jé ęmèwà fún Òrò orúko, Ohun tí a pè ní ępón jé orísirísi wúnrèn, èyí tí ó bęęrę láti ęyo Òrò kan dé àpólà Òrò àti gbólóhùn. Nítorí náà èpón pé orísirísi: àwon tí ó jé ęyo Òrò tàbí jù bęè lo, àwon tó ń sáájú Òrò ìse, àti àwon tó ń gbęyìn Òrò ìse.

Èpón ęléyo Òrò:
Àwon ępón tí ó jé ęyo Òrò ni àwon Òrò bíi asògbà: ń, ti, má, máa, yóò

Àti èdà won ní àyísódì: kìí, í, tíì, kò, níí.

Èpón ni àwon Òrò tí a lè pé ní múùdù bí: kúkú, tètè, jàjà, mò-ón-mò, sèsè.

Àwon wònyìí máa ń sáájú Òrò ìse ni. Wón lè tèlé ara won bí ìtumò bá fààyè gba ààtò béè. Fún àpęęrę:

Adé máa tètè wá
Adé kúkú máa tètè wá

Àwon èpón kan lè tèlé Òrò ìse. Bí Òrò ìse yen bá gba àbò, àbò láti dúró ti Òrò ìse gbágbá, kí èpón àgbèyin Òrò ìse wá tèlé àkópò Òrò ìse àti àbò rè.

Mo wá RÍ
Mo ta epo ròbì RÍ
Òrò gírámà kò tún yé mi MÓ
Àwon ępón gbęyìn Òrò ìse kò pò rárá.

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Gírámà èdè Yorùbá: Òrò Atókùn (prepositions)

Image
 Àlàyé lórí Òrò atókùn ń gbé òwe Yorùbá léyìn pé '' bí a bójú tí a bómú, ìsàlè àgbòn làá Parí rè sí ''. Èyìí rí béè nítorí pé ohun tí a pè ní atókùn yìí jo ìsòrí Òrò ìse. Àbùdá Òrò ìse àti Òrò atókùn jora púpò láti fí so pé Òrò ìse ni, sùgbón ìsòrí Òrò tí ó dá dúró ni Òrò atókùn jé.  Àwon Òrò tí a ń pé ní atókùn ni: tí, fi, pèlú, ní, láti, fún, bá, sí. Àwon àpęęrę tó se àlàyé rè fún wa ní wònyìí. Mo fò sókè Fún ayò N ó lo sí ojà Ní àìpé. A wà Ní ibí ó. Túndé FI èrú gba ìbùkún Fájémirókun FI owó mo Olorun Àwon sójà ń TI ojú ogun Sambísa dé. Alàájì ti dé LÁTI mókà. Olóyè dé PÈLÚ ìlù àti Ariwo. Bí a bá se Akíyèsí daada, a ó ri pé ègé kan ni Òrò atókùn máa ń ní, ó máa ń bèrè pèlú kóńsónántì, ó sì máa ń gba àbò. A ó ri wí pé àwon ìrísí àti ìhùwà si rè dá gégé bí Òrò ìse.
Read more

Gírámà èdè Yorùbá; Èyán (Adjective)

Image
Gégé bí a ti so síwájú pé, òkan lára àwon ìsòrí Òrò lèdè Yorùbá ni Ęyán, Ó se pàtàkì kí a mò ohun tí èyán jé.   Èyán ni àtòpò Òrò ti ó bá dì mó Òrò orúko, tí ó ń fún wa ní ìmò kún ìmò nípa Òrò orúko. Fún àpęęrę Ilé ìtajà Ilé gíga Ilé óúnję Ilé oba Ilé ìwòsàn... Ní àtòpò Òrò méjìméjì, tí gbogbo won sì ń sòrò nípa Ilé. Irú Ilé tí a ń sòrò nípa rè dá lórí Òrò tí a fi yán an; Ę sàkíyèsí pé Èyán máa ń tèlé Òrò orúko tí ó jé kókó rè ni. A ó ma tè síwájú lósè tí ń bò. Ire ó!
Read more

Ęwààtoge: Orísirísi fìlà okùnrin ní ilè Yorùbá. Beauty&style (types of caps among Yorùbá men).

Image
A man’s dressing is considered incomplete without a cap (Fìlà). Some of these caps include, but are not limited to; Gobi (Cylindrical, which when worn may be compressed and shaped forward, sideways, or backward), Tinko, Abetí-ajá (Crest-like shape which derives its name from it's hanging flaps that resembles a dog's hanging ears. The flaps can be lowered to cover the ears in cold weather, otherwise, they are upwardly turned in normal weather), Alagbaa, Oribi, Bentigoo, Onide, and Labankada (A bigger version of the Abetí-ajá, and is worn in such a way as to reveal the contrasting color of the cloth used as underlay for the flaps).
Read more