Posts

Showing posts from 2018

Ęwààtoge: Orísirísi fìlà okùnrin ní ilè Yorùbá. Beauty&style (types of caps among Yorùbá men).

Image
A man’s dressing is considered incomplete without a cap (Fìlà). Some of these caps include, but are not limited to; Gobi (Cylindrical, which when worn may be compressed and shaped forward, sideways, or backward), Tinko, Abetí-ajá (Crest-like shape which derives its name from it's hanging flaps that resembles a dog's hanging ears. The flaps can be lowered to cover the ears in cold weather, otherwise, they are upwardly turned in normal weather), Alagbaa, Oribi, Bentigoo, Onide, and Labankada (A bigger version of the Abetí-ajá, and is worn in such a way as to reveal the contrasting color of the cloth used as underlay for the flaps).

Gírámà èdè Yorùbá: Òrò Atókùn (prepositions)

Image
 Àlàyé lórí Òrò atókùn ń gbé òwe Yorùbá léyìn pé '' bí a bójú tí a bómú, ìsàlè àgbòn làá Parí rè sí ''. Èyìí rí béè nítorí pé ohun tí a pè ní atókùn yìí jo ìsòrí Òrò ìse. Àbùdá Òrò ìse àti Òrò atókùn jora púpò láti fí so pé Òrò ìse ni, sùgbón ìsòrí Òrò tí ó dá dúró ni Òrò atókùn jé.  Àwon Òrò tí a ń pé ní atókùn ni: tí, fi, pèlú, ní, láti, fún, bá, sí. Àwon àpęęrę tó se àlàyé rè fún wa ní wònyìí. Mo fò sókè Fún ayò N ó lo sí ojà Ní àìpé. A wà Ní ibí ó. Túndé FI èrú gba ìbùkún Fájémirókun FI owó mo Olorun Àwon sójà ń TI ojú ogun Sambísa dé. Alàájì ti dé LÁTI mókà. Olóyè dé PÈLÚ ìlù àti Ariwo. Bí a bá se Akíyèsí daada, a ó ri pé ègé kan ni Òrò atókùn máa ń ní, ó máa ń bèrè pèlú kóńsónántì, ó sì máa ń gba àbò. A ó ri wí pé àwon ìrísí àti ìhùwà si rè dá gégé bí Òrò ìse.

Fact about Yorùbá people: (Suicide)

Image
Committing  suicide  is a serious abomination  in Yoruba land,  and  the  body must  not  be  lowered  down  until some  sacrifices are  performed to appease  the  gods. The  body of  such  individual will be  thrown  into  the evil forest  or outside the  town  to  avoid invoking the  anger of the gods on the land. The  family of  an  individual  that  commits suicide  will  be  tainted forever  in  the  community.

Ààbò àti ìlera: Health&protection (Traditional Medicine)

Image
Disease to the Yorùbás is seen as a disruption of our connection with the Earth. Yorubas are great believers of preventative medication. They are critical in the way they relate to modern western medicine.    In Yoruban medicine they also use dances, spiritual baths, symbolic sacrifice, song/prayer, and a change of diet to help cure the sick.  They also believe that  the only true  and complete cure can be  a change of 'consciousness' where the individual can recognize  the root  of the problem themselves and seek to eliminate it. According to elite practitioners, if we listen  to our bodies they will provide us with the preparation and appropriate knowledge we need to regain our balance with our immediate surroundings.

Ęwààtoge: Beauty&style (Agbádá clothing worn by the Yoruba)

Image
Clothing in Yoruba culture is gender sensitive. For men's' wear, they have Bùbá, Esiki and Sapara, which are regarded as Èwù Àwòtélè or under wear, while they also have Dandogo, Agbádá, Gbariye, Sulia and Oyala, which are also known as Èwù Àwòlékè / Àwòsókè or over wears. Some fashionable men may add an accessory to the Agbádá outfit in the form of a wraparound (Ìbora).Ìrùkèrè made from horse or cow tail. They also have various types of Sòkòtò or native trousers that are sown alongside the above mentioned dresses. Some of these are Kèmbè (Three-Quarter baggy pants), Gbáanu, Sóóró (Long slim / streamlined pants), Káamu & Sòkòtò Elemu.

Gírámà èdè Yorùbá: Ępón (Adverb)

Image
Èpón ni ęmèwà Òrò ìse gégé bí Èyán ti jé ęmèwà fún Òrò orúko, Ohun tí a pè ní ępón jé orísirísi wúnrèn, èyí tí ó bęęrę láti ęyo Òrò kan dé àpólà Òrò àti gbólóhùn. Nítorí náà èpón pé orísirísi: àwon tí ó jé ęyo Òrò tàbí jù bęè lo, àwon tó ń sáájú Òrò ìse, àti àwon tó ń gbęyìn Òrò ìse. Èpón ęléyo Òrò: Àwon ępón tí ó jé ęyo Òrò ni àwon Òrò bíi asògbà: ń, ti, má, máa, yóò Àti èdà won ní àyísódì: kìí, í, tíì, kò, níí. Èpón ni àwon Òrò tí a lè pé ní múùdù bí: kúkú, tètè, jàjà, mò-ón-mò, sèsè. Àwon wònyìí máa ń sáájú Òrò ìse ni. Wón lè tèlé ara won bí ìtumò bá fààyè gba ààtò béè. Fún àpęęrę: Adé máa tètè wá Adé kúkú máa tètè wá Àwon èpón kan lè tèlé Òrò ìse. Bí Òrò ìse yen bá gba àbò, àbò láti dúró ti Òrò ìse gbágbá, kí èpón àgbèyin Òrò ìse wá tèlé àkópò Òrò ìse àti àbò rè. Mo wá RÍ Mo ta epo ròbì RÍ Òrò gírámà kò tún yé mi MÓ Àwon ępón gbęyìn Òrò ìse kò pò rárá.

Fact about Yorùbá people: A strapped baby must never fall from it's mother's back.

Image
It  is an  abomination  in Yorùbá land for a baby  to  fall  from  its mother’s back.  It  is believed that if  a  male  child  falls  from  its mother’s back,  he  will always lose his wife  at  adulthood,  while for a female,  she  will  always  have a lover die atop  her  when  she  grows up. If a baby does  fall  from  its mother’s back, the  mother is  expected  to carry  out  some  rituals to  prevent evil  from  happening to  the  child  when it  grows.

Ààbò àti ìlera: Health and protection ( Incantations and its purpose in herbal medicines).

Image
As well as using  bitter plants  to kill germs and worms,  Yorùbá herbalists  also use incantation ( ofo ) in medicines to bring good luck(awure), money or love. Medicinal incantations are in some ways like the praise songs  addressed to human beings or gods: their purpose is to awaken  the power of the ingredients hidden in the medicine. Most medicinal incantations use a form  of word-play, similar to punning , to evoke the properties of the plants implied by the name of the plant. Yorùbá traditionalists claim in their oratory history that Orunmilla taught the people the customs  of divination, dance , prayer, symbolic gestures, personal and communal elevation. They believe he also advised his people on spiritual baths, inner reflection, and herbal medicine in particular. The Ifa Corpus is considered to be the foundation of the traditionalist herbology.

Ęwààtoge: Beauty&style, (Materials used in making clothes among the Yorùbá.)

Image
The Yoruba have legendary types of clothes that make them distinct from other cultures around them. They take immense pride in their attire, for which they are well known for. Clothing materials traditionally come from processed cotton by traditional weavers. They believe that the type of clothes worn by a man depicts his personality and social status, and that different occasions require different clothing outfits. Typically, The Yoruba have a very wide range of materials used to make clothing, the most basic being the Aṣo-Oke, which is a hand loomed cloth of different patterns and colors sewn into various styles. and which comes in very many different colors and patterns. Aso Oke comes in three major styles based on pattern and coloration; Alaari – a rich red Aṣọ-Oke, Sanyan- a brown and usual light brown Aṣọ-Oke, and Ẹtu- a dark blue Aṣọ-Oke. Other clothing materials include but are not limited to: Ofi- pure white yarned cloths, used as cover cloth, it can be sewn and worn. Ar...

Gírámà èdè Yorùbá: Òrò ìse tó ju ègé kan lo) (Conjoined verb).

Image
Gégé bí a se so lósè tó kojá wí pé, Òrò ìse jé òpómúléró nínú gbólóhùn, kìí sì ní ju ègé kan lo. Sùgbón nígbà míràn àwon Òrò ìse kòòkan a máa ní ju ègé kan lo, òpò nínú won ló jé àkànpò, yálà Òrò ìse méjì, tàbí Òrò ìse pèlú Òrò orúko : àpęęrę ni wònyìí.. Dì+mú = Dìmú Ka+ilę =kalę Rán+eti= rántí Gbà+gbé= gbàgbé Pe +olówó =polówó Gbà +gbó = gbàgbó Sè+ędá= sèdá Jé +isé =jísé... Ní sókí, Òrò ìse máa ń tèlé olùwà. Ó sì máa ń sáájú àbò àti orísirísi àfikún.

Fact about Yorùbá people: (king and his royal crown)

Image
Kings in Yorubaland are forbidden from looking inside of his royal crown. A king must wear a crown but he must never peer into it. The day he does it is the day he will join his ancestors. Kings could be allowed to do this if they insist on committing suicide.

Ààbò àti ìlera: health&protection (Aròn àti kòkòrò) Germs and Worms.

Image
Yorùbá medicine  has major similarities to conventional medicine  in the  sense that its main thrust is to kill or expel from the body tiny, invisible "germs" or insects (kòkòrò) and also worms (aron) which inhabit  small  bags within the body. For the Yoruba, however, these insects and worms perform  useful functions in the healthy body, aiding digestion fertility , etc. However, if they , become too powerful in the body, they must  be controlled, killed or driven out with bitter tasting plants contained in medicines. Buckley claims  that traditional Yorùbá ideas of the human body are derived from the image of a cooking  pot, susceptible  to overflowing. The female body overflows dangerously but necessarily once a month; insects  and worms in the body can overflow their "bags" in the body  if  they are given  too much “sweet” (tasty)  food.  The household is understood in a  similar  way. As ...

Ęwà Àtoge: (Sùkú hairstyle). Beauty&style.

Image
The shuku hairstyle—which  involves  braiding  to  form  a  hump  on  top  of  the head—has a significant  place  in  Yoruba  hairstyling.  There  are  many  variations  of  this popular  style. This  simple  style  is  sometimes  complemented  with  side  plaiting.  This  hairstyle  was traditionally  reserved  for  the  wives  of  royalty,  but  is  now  common  among  young  ladies, school  girls  and  married  women. The  simplicity  of  it  makes  it  less  time-consuming  and  easier  to  execute  than  other  more intricate  designs.  Different  types  of suku....suku ologede, suku elegbe , suku na poi,  suku onididi, suku oni beji meji, suku ...

Gírámà èdè Yorùbá: Òrò ìse (verb)

Image
Òrò ìse jé ìsòrí Òrò tí ó máa ń so ohun tí àwon Òrò orúko inú gbólóhùn se tàbí ohun tí ó selè sí Òrò orúko. Ní àtàrí pé a ò lè má rí i nínú èrò tí a pè ní gbólóhùn, àwon òmòràn nínú èdè Yorùbá ti ki ìsòrí yìí bi òpómúléró. Àfiwé yìí sì bá a mu régí. Àpęęrę Òrò ìse Ní wònyìí Pe, wá, jókòó, tà, rà, fò, fá, rìn, jé, mu, rán, gbà, gbé, ká, fún, wó, lá, là, tì, sùn, jí, gé, kùn, bí, nù, lò, kí, gbìn. A.b.b.l. Akíyèsí wa ni pé Ègé kan ni Òrò ìse máa ń ní. Ogunlógò àpęęrę ló sì wà. Ibi tí Òrò ìse bá ti ni ju ègé kan lo, àlàyé rè lè wà nítòòsí. À ó máa wo ibi tí a ti ní ju ègé kan lo lósè tí ń bò. Ire ó

Fact about Yorùbá people: (Naming)

Image
Yorùbá personal names are particularly revealing. They amuse, shock, outrage, enlighten, ennoble, and empower. These names carry specific cultural information about the societal values, philosophical thoughts, worldview, religious systems, and beliefs of the people. The Yorùbá axiom ''òòró Ilé, ibú Ilé, làá wò ká tóó somo lórúko '' which translates literally as the length and breadth of the house (i.e circumstances surrounding the child's birth) are normal considered before a child is named, sums up the value that the Yorùbá people attach to the cultural relevance of their names. In other words, Yorùbá personal name usually reflect the hopes, fear, aspirations, and wishes of the biological parents of the child and those of the extended family members such as grandparents. (Olatunji 1984:68).consequently, the Yorùbá people painstakingly observe the circumstances surrounding the conception, the expectant mothers experiences during pregnancy and at delivery, ...

Ààbò àti ìlera (Health and protection) Taboo!

Image
Ohun pàtàkì tó n mú kí àlàáfíà àti ààbò wà lórí ęní ni èèwò, olúkálùkù ìlú àti Ilé ló ní èèwò tí won, Yorùbá kò fi Òrò èèwò seré rárá, Ohun tí Wón bá pé ní èèwò, a kìí se é. Èyí kéyìí tí kò wò, tí kò dára láti hù ní ìwà ló ń jé èèwò. Orísirísi ní èèwò; èèwò àìsàn, èèwò awo, èèwò ìbínibí, èèwò kan-n-pá tàbí òran-an-yan, èèwò amęmìígun àti èèwò amáyégún. Pípa àwon èèwò yìí mó jé orísun ààbò àti àlàáfíà ní ilè Yorùbá. Gégé bí àpęęrę, òkan nínú èèwò àlàáfíà ni pé ''a kìí ję ejò torítorí '' ogbón púpò wà nínú èèwò yìí.  Ìdí ni pé, gbogbo oró ejò orí ló wà, bí ęnìkan bá sì ję orí ejò tí eegun ejò bá sèesì gún lénu tàbí há a lófun, òrun lęrò. A ó ma tè síwájú lósè tí ń bò. Ire ó

Ęwà àtoge (Beauty&Style) Hairstyle among Yorùbá women.

Image
The Yorùbá women are very creative when it comes to style, Fashion, Beauty and hair making. The two basic methods used in hail styling among their women are handmade plaited hail ( irun Didi) and hail that is tired with thread or braided ( irun kíkó).  Every Yorùbá hairstyle has a significant name that celebrates an occasion, historical event or aesthetic design. Some signify social status, marriage, sophistication, youth or grieving, while others can represent social commentary.. To be continue....  Ire ó.

Gírámà èdè Yorùbá; Èyán (Adjective)

Image
Gégé bí a ti so síwájú pé, òkan lára àwon ìsòrí Òrò lèdè Yorùbá ni Ęyán, Ó se pàtàkì kí a mò ohun tí èyán jé.   Èyán ni àtòpò Òrò ti ó bá dì mó Òrò orúko, tí ó ń fún wa ní ìmò kún ìmò nípa Òrò orúko. Fún àpęęrę Ilé ìtajà Ilé gíga Ilé óúnję Ilé oba Ilé ìwòsàn... Ní àtòpò Òrò méjìméjì, tí gbogbo won sì ń sòrò nípa Ilé. Irú Ilé tí a ń sòrò nípa rè dá lórí Òrò tí a fi yán an; Ę sàkíyèsí pé Èyán máa ń tèlé Òrò orúko tí ó jé kókó rè ni. A ó ma tè síwájú lósè tí ń bò. Ire ó!

Fact about Yorùbá people (A mini Yorùbá Empire in the USA) The ÒyóTúnjí village.

Image
I n  a  world  where  culture  and  tradition  seem  to  varnish quicker  than  a  gaseous  spray,  Africans  in  South  Carolina have  found  a  means  to  preserve  one  of  the  continent’s  oldest and  most  popular  culture,  the  Yoruba  culture. Predominantly,  the  Yoruba  people  are  found  in  the  Southwestern  part  of  Nigeria  with  few  numbers  in  other  West African  countries  like  Togo,  Benin,  Gambia  etc.  Perhaps,  Urban migration  and  slave  trade  might  have  been  the  causes  for  the displacement  of  the  Yoruba  people  across  the  globe.  Far  from home,  these...
Image
We cannot because of heat tear one's clothe, because cold season will surely comes. #Mondayproverb #òweYorùbá #Yorùbádùn #ÀsàYorùbá #yorùbáculture #Wevaluemoral #weappreciateourculture

Ààbò àti ìlera (Health and Protection). Ààbò Ara-ęni. (self protection)

Image
 Ojú ni alákàn fi ń sórí ni Òrò ààbò ara-ęni. Kójú má ríbi àìjàfara ni oògùn rè. Yorùbá kò fi ààbò ara ęni jáfara rárá. Onírúurú aájò àti oògùn ni Wón fi ń sààbò ara won. Lára àwon oògùn bęè ni kánàkò èyí tó lè so ìrìnàjò tó lé gba òsán méta òru méta di ojó kan péré láìsí ewu.Nínú aájò fún ààbò náà ni òkígbé, ìfúnpá, àti óńdè. Nígbà míràn,Wón le lo àgbékórùn pèlú dàńsíkí àti fìlà; Egbé nìyęn. Bí àpęęrę, láyé àtíjó Aláàfin òyó gbó pé oba ìlú kan, ìyen Òkukù ní ìpínlè Òsun ní oògùn púpò. Aláàfin pàse pé kí Ó wá fi Ojú kan òun, bí ó ti dé ààfin ni Wón so fún un pé kí ó jókòó lórí ęní, kò mo pé Wón tí gbé kòtò jínjìn sábé ęní. Bó se jókòó ni ęní jìn fìn-ìn.Ó kégbe ńlá ''hèéè! kíké tó ké, inú yàrá rè ní ààfin rè ló bá ara rè lÓkukù.Egbé nìyęn. Ààbò tó péye ló jé láàárin àwon Yorùbá (Ògúnsínà 2012). À ó má tè síwájú lósè tí ń bò ire!.

Ęwà àtoge (Beauty&style)

Image
People do certain things on certain occasions and attach meanings and values to them; This is what culture is. A cultured and virtuous woman should be aware that she should jealously conceal whatever natural endowments she possesses.    The view of the Yorùbá people is that a responsible woman should look presentable and not frivolous. Fashion, to her, is not the same as exposing one's body.

Folktales (Àló).

Image
Ó ya ó, a tún gbedé o! èyin Ojúlówó Omo Yorùbá o, kíni ìdáhún ti yín o... #ÀàlóYorùbá #Yorùbádùn  #wevaluemoral #Yorùbáculture  #Besttribeever. #weappreciateourculture

Gírámà èdè Yorùbá Òrò orúko tí a sèdá (Derivational Noun).

Image
Ònà tí a lè pín Òrò orúko sí la gbé dúró lósè tó kojá, Ę jé kí a menú ba àwon Òrò orúko kan tó se wí pé a sèdá won ni.  Yàtò sí àwon Òrò orúko tí a ò mo bí Wón se sè, a lè se àtúnro fún Òrò orúko míràn, èyí lè jé jáde láti inú Òrò isé nípa lílo àfòmó tó jé fáwèlì tàbí àpètúnpè kóńsónántì. Fún àpęęrę àfòmó ìbèèrè fáwèlì láti sèdá Òrò orúko. È+pè= èpè Ì+fę = ìfé Ę+bę= èbè Ę+sę= èsè Ì+ję= ìję Ò+pò= òpò Ò+wón=òwón. Àwon Òrò ìsàlè yìí wáyé nípa àpètúnpè kóńsónántì àkókó nínú Òrò ìse. Torí pé Yorùbá kò fààyè gba àsínpò kóńsónántì, a se àfibò fáwèlì (i) pèlú ohùn òkè láti fí pààlà àwon kóńsónántì tí ì bá jé oníbejì. Pí+pè=pípè Fí+fę=fífé Bí+bę=bíbè Sí+sę=sísè Wí+wón=wíwón Sí+sun=sísun...... Ònà míràn tí a tún lè gbà sèdá Òrò orúko ni nípa àpètúnpè kíkún fún Òrò ìse àti àbò rè. Àpęęrę ni Wolé+wolé=woléwolé Paná+paná=panápaná Gbókù+gbókù=gbókùgbókù Kólé+kólé=kólékólé. A ó ma tè síwájú lósè tí ń bò...

Fact about Yorùbá people. (Home Training).

Image
The fact that each society decides what is moral or immoral does not rule out the fact that there are universal morals. These include; respect for elders, hard work, truthfulness,shunning acts like murder, stealing and incest. The Yorùbá people cherish good morals and do not compromise it for any other thing. They believe that the untrained child will eventually sell the house one builds. An aspect of this kind of training is referred to as èkó-ilé (home training). A child, from infancy, is taught the language used for greeting, respect for elders. He learn about myths and taboos, from where he brings out different moral lessons. Akínjógbin.

Òwe Yorùbá (Yorùbá proverbs)

Image
'' if you avoid work, you can't avoid poverty''. Torí náà Múra sísé òré MI. Isé la fi ń dęni gíga. Bí a kò bá r'éni fèhìntì, bí òlę làárí. Bí a kò bá r'éni gbékè lé, a tęra m'ósé ni. #ÒweYorùbá #Yorùbádùn #Wevaluemoral #Weappreciateourculture #Proverbmonday.

Tia ń tia ni. (ìwà lęwà)

Image
Yorùbá bò Wón ní; ìwà lęwà. Iręlę a sì máa mólá yęni. Olorì àná, ti oba Adéyeyè Ęnìtàn Oòni ifè, fi ohun tó ní'ye lórí jùlo ní ilè Yorùbá (ìwà omolúàbí) hàn nínú Òrò tí Wón fi ránsé sáàfin sí oba àti Olorì tuntun.Òrò náà lo báyìí wí pé...  ''it was once said that there is Nobility in Compassion, Beauty in Empathy,and Grace in Forgiveness. Congratulations to the Oòni & his new bride, Shílèkùnola Naomi Morónké Oluwaseyi. May God bless your union''. Ohun tí èyí túmò sí ni pé; ''ìgbéga ń bę nínú fífę Ore fún Omonìkejì, Ęwà si ń bę nínú Ìfomonìyànse, àti wí pé Ore-òfę ń bę nínú Ìdáríjì. Mó kí Oòni àti Olorì rè tuntun Shílèkùnola Naomi Morónké oluwaseyi. Èdùmàrè yóò bùkún ìgbéyàwó yín''. Hmmm.... Ní tòótó ni wí pé Ęwà ń bę nínú ìfomonìyànse mo gbóríyìn fún @hhzaynab.

Health and Protection in Yorùbá land (Ààbò àti ìlera nílè Yorùbá) Herbal drugs.

Image
In spite of western Education and Religions, many homes still make use of àgbo. There are many villages in Yorùbá land where there are no clinics and maternities, in such places the communities rely on traditional birth attendants and traditional medicine men. The use of herbal drugs is an important practice among the Yorùbá people, herbal drugs are in the form of decoction (àgbo), concocted diet (àsèje), body lotion (ìpara), pounded  roots, leaves and barks of tree (àgúnmu), and powdered herbal materials for use either with oil or with water (lúbúlúbú) Olaoye. ''Nearly every home in the traditional society has a store or medicament for various ailments and diseases''. Awolalu. Ire ó!

Ęwà Àtoge (Beauty&Style) nílè Yorùbá.

Image
In the main, the Yorùbá claim to be descendants of a great ancestor. There is no doubt at all, that they have a great race. Indeed, they are the progeny of Great War lords, efficient kingdom builders and astute rulers. They have been enjoying for centuries a well organized pattern of society, a pattern which persists basically in spite of all the changes consequently upon modern contacts with the western world.  Their kings have from a very long past, worn costly beaded crowns and wielded royal scepters. And no one remembers a time when the Yorùbá have not worn clothes. Truly, then, they have their reasons for being proud of their race. Ìdòwú (1955).  Èrí àrígbámú ni pé yàtò sí pé omo akin ni ìran Yorùbá láti ìbèrè ayé won, Wón tún jé omo akoni-lógun, tó mètò tí à á fí tòlú tí fi i tùbà tùsę. Ìjì àyípadà gan-an tó tipasè àjosępò pèlú àwon òyìnbó wáyé kò bí òlàjú àsà ìwoso olówó ìyebíye lóní-ran-ń-ran tí toba tìjòyè ìlú ń wò láti se ęsó, ęwà àtoge sára won. Kò sí tàbí sùgbón...

àló

Image
Ó ya ó, a tún gbedé o! èyin Ojúlówó Omo Yorùbá o, kíni ìdáhún ti yín o #ÀàlóYorùbá #Yorùbádùn  #wevaluemoral #Yorùbáculture  #Besttribeever. #weappreciateourculture

Gírámà èdè Yorùbá (ìsòrí Òrò orúko)..

Image
Gégé bí ibi tí a gbé dúró lósè tó kojá ní wí pé , a lè pín Òrò orúko sí orísirísi ònà, èyí tó ń tóka sí èèyàn, ęranko, nńkan abèmí, nńkan aláìléèmí, àfòyemò, ibi, ònkà, ipò, àti bęè bęè lo. Díè nínú Òrò orúko nípa Ìpín ìsòrí nì yìí; Èèyàn;  Adéwálé, Àgbède, Onílù, Omoge, Olábísí,... Ęranko;  Òyà, Àparò, Erin, Ejo, Ìnàkí, Èèrà,... Aláìléèmí;  Òkúta, Egbò, Igi, Koríko, Ìlù,.. Àfòyemò;  Ogbón, Òótó, Ìfé, Ìjà, Àféfé,.. Ibi;     Ìsolò, Èkó, ìlorin, Odò, ibi,... Ipò;     ìkínní, ìkejì, ìkèta,.... Ònkà;    Òkan, Èjì, Èta,.... Arópó Orúko;  Mo, O, a, Won,...  Ìtúpalè tó gbòòrò ju èyí lo wà níta, sùgbón ohun tí ó se pàtàkì jù ni pé kí a mò ohun tí Òrò Orúko jé, yàtò sí àtúnpín ìsòrí nípa ìtumò.

Fact about Yorùbá people.

Image
Before the coming of Europeans to the shores of Nigeria, each ethnic group had it's own philosophy, the Yorùbá people inclusive. One of the major philosophies of the Yorùbá is moral philosophy, which is basically based on good character training (the spirit of omolúàbí), that is, the mind frame of good behavior in all it's ramifications. To the Yorùbá people, being an omolúàbí means being of good morals, and morality means ÌWÀ. in the view of Abimbola (1975), said      '' ìwà is the most valuable among all other things In the Yorùbá value system''.  Therefore Good character (ìwà omolúàbí) forms the basis for the Yorùbá traditional educational system known as ètò èkó àbílè.
Image
Yorùbá bò Wón ní..Lówo lówe laalú ìlú agidìgbo, ológbón nìí jo, òmòràn nìí sí mòón. Ę wòye sí òwe yìí ó  #Yorùbádùn  #ÒweYorùbá #wevaluemoral #Yorùbáculture  #Besttribeever. #weappreciateourculture

Tia n tia ni ''Ako ladé orí aya'' (A man is the crown of a wife).

Image
Kábíyèsí oba Aláyélúwà Òòni Adéyeyè Ęnìtàn Babátúndé ogúnwùsì Ojaja kejí Àgbàlagbà òrìsà Àrólé Oòduà Omo Òjajà fìdí òtè jálè Omo ayí kiti ògún Omo etíri Ògún Ajere abojú jojo Ká'dé ó pé lórí, ká'se ó pé lénu kárin-kése. @ooniadimulaife kí aręwà Olorì Shílèkùnola, Morónké Naomi @oluwaseyinaomi káàbò sáàfin,  Baba wí pé, ''I waited patiently upon the almighty the king of kings,he eventually did it in the midst of many trials. Shílèkùnola, Morónké Naomi; the greatest arsenal you can apply on this highly revered throne with many rules and regulations in the midst of undiluted traditional, heritage and culture is the ''fear of God in you'', which is the beginning of your wisdom on this throne of oduduwa. You are welcome home my beautiful and adorable queen''. Ohun tí oba ń so lénu kan ni wí pé ''Mo ni ìfarabalè àti sùúrù fún Elédùmarè oba àwon Oba, Ó sì se é láàárin òpòlopò ìgbìyànjú.'' baba tè síwájú láti gba Olorì ní ìmòràn wí pé...

Ààbò àti ìlera (Health and protection) Yorùbá traditional medicine.

Image
Health care system has been known in the Yorùbá land before the coming of the Europeans. In the olden days, the traditional medicine was highly valued and adopted among the Yorùbás. According to Awolalu, traditional medicine is the art of using the available forces of nature to prevent diseases and to restore and preserve health. The Yorùbá people have a way of rescuing themselves from various available diseases through the use of herbs, powerful, mysterious or potent words, animal parts, living and non living things, water, fasting, prayers, and other rituals of restoration of the harmony among the people and the environment. Before the introduction of western medicine, the oníségùn (physician), occupied an important place in the society. This is because the traditional medicine was the only available source of healing diseases and it was effectively used in the society.

Contemporary Music with Yorùbá Lyrics.

Image
Gégé bí a ti mo wí pé òdú ni @official9ice kìí se àìmò fólóko ní bi ká korin, Orin to kún fún èdè àbínibí Yorùbá, òkan gbòógì ní ó jé nínú àwon ojúlówó Omo Yorùbá tí ń fí èdè Yorùbá yangàn nínú Orin rè. Kò sí Tàbí sùgbón níbè wí pé ká korin tó kún fún èdòki Òrò Yorùbá tàbí ká korin tó ń gbásà àti èdè Yorùbá láruge, Orin tó mógbón wa, Orin tí ń kóni léèkó, ti ń kóni lèdè àbínibí, ìwà omolúàbí àti ìbára-eni-gbé-pò láwùjo, Ęni tí ìrònú rè bá jinlè tí opolo rè sí pé ni a lè gbó irú àwon Orin wònyìí, Torí wí pé àtàrí àjànàkú ni isé Orin kíko, kìí se erù omodé. Òpòlopò Orin ni @official9ice ti ko tó kún fún Òrò ìjìnlè Yorùbá, sùgbón àwon èyí tó wa ní àrówótó wa lè ń gbó yìí, kò sí ani-àní wí pé omo Òduà tokàntokàn ní @official9ice Èdùmàrè yóò tún bò máa ràn yín lówó, opolo yín kò ní jóbà, iwájú iwájú lè ó ma lo. Ire ó!

ìdáhún sí ìbéèrè Àló

Image
Èyin èyán wa àtàtà, ìdáhún sí ìbéèrè wa re oo #ÀàlóYorùbá #Yorùbádùn  #wevaluemoral #Yorùbáculture  #Besttribeever. #weappreciateourculture

Ęwà àtoge (Àsà ìwoso okùnrin nílè Yorùbá) Beauty&style.

Image
Gégé bí a ti so lósè to kojá wí pé, òdú ni Òrò ęwà àtoge síse jé ní ìran Yorùbá kìí se àìmò fólóko won, sáájú kí òlàjú àwon òyìnbó tó wo àwùjo Yorùbá ni wón tí ní orísirísi ònà tí wón gbà sęwà àtoge láàárin tèwe tàgbà, Okùnrin àti obìnrin, Ojúùwòye won ní pa oge síse àtęwà síse ní pé 'ìrínisí ni ìseni lójò àti wí pé bí èèyàn bá se mo ìtójú ara rè se ní yóò se mo ìtójú nńkan rè se sí.     Kò sí tàbí sùgbón níbè wí pé Yorùbá jé ìran tó ní afínjú, Wón gbáfé, àti wí pé won kò sí fojú rénà àsà ìwoso won. Bí a bá ń so ní pa ká soge láàárin àwon okùnrin ní ilè Yorùbá, kìí se ohun tó níye lórí lo títí, Torí Yorùbá gbà wí pé alàì-ní-nńkan se okùnrin níì má ń jí gbó toge.  Fún Ìdí èyí orísi aso tí okùnrin ní nílè Yorùbá kò ju Mérin péré lo, Àwon ni Sòkòtò, Bùbá, Agbádá àti Fìlà. A ó ma tè síwájú lósè tí ń bò. Ire ó!

folktales in Yorùbá.

Image
    Ó ya! èyin Ojúlówó Omo Yorùbá o, kíni ìdáhún ti yín o                                       #ÀàlóYorùbá #Yorùbádùn  #wevaluemoral #Yorùbáculture  #Besttribeever. #weappreciateourculture

Gírámà, Ìsòrí Òrò lèdè Yorùbá. (word classification)

Image
A, BI, DI, E, Ę, FI, GI, GBE, HI, I, JE, KI, LI, MI, NI, O, O, P, RI, SI, SHI, TI, U, WI, YI. A lérò wí pé gbogbo wa ni à ti mo àwon ìró fáwèlì àti kóńsónántì wònyìí?, láì ní fàkókò sòfò mó, Ę jé kí a fi sókàn wí pé èkòó èdè gba ogbòn àti ìfarabalè. Ohun tí à ó máa Se àgbéyèwò lóní ni Àwon Ìsòrí Òrò tí a ní, Ní èdè Yorùbá. Àwon òjògbón ti se ìwádìí dé bi pé ìsòrí Òrò méfà péré ni Wón ní ó wà fún èdè Yorùbá, àwon ìsòrí tí Wón fi lélè tí à ó sì máa tèlé nínú ìdánilékòó yìí ni.. Òrò-orúko --- àpęęrę ni.. Adé, igi, èèrà, ìjà, omo, adìę..... Òrò-ìse --- àpęęrę ni... Wá, lo, pé, tà, rà, dára, fò,..... Èyán --- àpęęrę ni... Púpò, náà, yìí, gan-an,.... Ępón --- àpęęrę ni.... Yóò, ń, ti, kúkú,.... Àsopò --- àpęęrę ni... Àti, sùgbón, tàbí,..... Atókùn --- àpęęrę ni.... Sí, tí, ní,.....        Ę  jé kí a wo Òrò-orúko; Òrò-orúko jé èyíkéyìí Òrò tí ó bá ń so Nnkan kan lórúko, yálà ohun náà lèmí tàbí kò lémi,  àpęęrę díè ni.. Omi, tábìlì, ifá, òyìnbó, ajá,...

Fact you need know about the Yorùbá people.

Image
The Yorùbá people constitute one of the major ethnic groups in modern Nigeria with estimated population to be over thirty Million and majority of them reside at their traditional homeland, south western part of the country (Nigeria).  They are found in the present States of Òyó, Ògùn, Òsun, Òndò, Èkìtì, Lágòs and some parts of kwárà and kogí State. The sub ethnic groups found in Yorùbá land are; Ìjèsà, Ìjèbú, Òyó, Ifè, Òndò, Àkókó, Èkìtì, Ìkálè, Ìlaje, Ègbádò, Okun, and Ìgbómínà. There is a considerable population of Yorùbá migrants in Northern and South Eastern parts of Nigeria. A large number of Yorùbá people inhabit the republic of Benin, Togo and some west African countries, in addition Yorùbá diaspora are also found in Europe, North and South America,Brazil, Cuba, Trinidad and the Caribbean island....

Happy Birthday to ikú bàbá yèyé, Oba Adéyemí Aláàfin of òyó.

Image
Àtàndá òòsà, A gbó sá sá má sàá , irúmolè tí ń gbé'nú ààfin , ikú bàbá yèyé, Aláse, èkèjì òrìsà,  òrìsà baba Àkèé , òòsà Oko túnráyò, oko Ojúolápé, Oko Adébímpé baba làtífátù, Àtàndá Omo pópó,  Oba lomo Adéyemí,  Omo ikú, Omo àrùn! Òkòtó aníyìkáyé olórí Oba. Adé á pé lórí,  Àse á pé lénu,  igba odún, ìséjú kan ni.  E dá músò o!!!

òwe ojó ajé (Monday proverb)

Image
 Who do evil in secret, if an earthly king does not see you, the heavenly king sees you.(Literal meaning) Every act of man will be judge accordingly, as no evil doer Will go unpunished. (philosophical meaning). This proverb preaches godliness and honesty. It also condemns stealing in strong terms, affirming that Almighty God is all knowing, it's clearly shown that Yorùbá social values rest firmly on good conducts such as revealed in both their literal and philosophical meanings.       The major communicative function of proverbs in any culture is to teach (moral) lessons through the sociocultural norms, values and the general worldview of a people, it is through proverbs that the rich Africa cultural values can be best evaluated.  This is obvious in an Igbo proverb which says '' anyone who needs interpretation of the proverbs used for him, his mother's dowry is a waste'' The above cited proverb shows the degree of importance that African socie...

Tia tia ni (Jíjé orúko tó ní ìtumò).

Image
Yorùbá bò Wón ní, 'a so Omo ní sódé, Omo lo àjò Ó dé, a so Omo ní sóbò, Omo ràjò ó bò, a wá so Omo ní Sórìnlo, omo ràjò kò dé, ta ni kò mò pé Ilé ni omo ti mú orúko anù lo? Ní tòótó ni wí pé orúko Omo níí ro omo, orúko ęní sì ní ìjánu ęní. Jíjé orúko tó ní ìtumò jé ohun tí ìran Yorùbá káràmáàsíkí púpò, won kan kìí sàdédé fún Omo lórúko. Ní ilè Yorùbá àwon ìsèlè tó bá selè lásìkò tí Wón bímo tàbí ohun tó bá rò mó bí Omo se wáyé lásìkò ìbímo ni wón wò kó tóó so Omo lórúko.  Ìdí nìyìí tí Yorùbá fi wí pé 'òòró Ilé, ibú Ilé, làá wò ká tóó somo lórúko. Ìyí túmó sí wí pé kò sí orúko tí kò ní ìtumò nílé Yorùbá. A ó ma tè síwájú lósè tí ń bò.  Ire ó!

Ààbò àti Ìlera ní ilè Yorùbá (Protection and health in Yorùbá society)

Image
Láti ìgbà táyé ti ń jáyé ni ìran Yorùbá ti jé ìran tó fi àlàáfíà àti ààbò tó péye se ìpìlè Ilé, ìlú, àti àwùjo won. Ìbéèrè tó wúlò ni pé; kí ni won fi ń se é? Báwo nì won se ń se é?. Láti ìgbà ìwásè ni Yorùbá tí jé ìran amèètò -sèètò, amètòrsètór, amo-ire-se-ire àti omolúàbí. Nínú gbogbo abala ìsèlù, ìbara-eni-gbé-pò, ìmò-ìjìnlè-èrò àti Òrò esìn, kò sí èyí tí won kò gbé kalè létòlétò. tipétipé sì ni ètò won tí so mó Òrò ààbò àti ìlera. Yorùbá kò fi owó yepere mú Òrò ààbò, Wón sì ní ètò ààbò tó kira bí Ààbò Ara-ęni, ààbò Ilé, ààbò isé, ààbò àdúgbò àti ààbò ìlú.         Ààbò Ara-ęni. Ojú ni alákàn fi ń sórí ni Òrò ààbò ara-ęni. Kójú má ríbi àìjàfara ni oògùn rè. Yorùbá kò fi ààbò ara ęni jáfara rárá. Onírúurú aájò àti oògùn ni Wón fi ń sààbò ara won. Lára àwon oògùn bęè ni kánàkò èyí tó lè so ìrìnàjò tó lé gba òsán méta òru méta di ojó kan péré láìsí ewu.Nínú aájò fún ààbò náà ni òkígbé, ìfúnpá, àti óńdè. Nígbà míràn,Wón le lo àgbékórùn pèlú dàńsík...

Contemporary music with Yorùbá lyrics (Orin ìgbàlódé tó kún fún èdè Yorùbá)

Image
Láti ìgbà tí Olódùmarè ti sèdá ènìyàn ni ó ti fún won ní ohùn àti ogbòn ìlò ohùn láti máa fi èrò inú won han elòmíràn, yóò tètè yé wa irú ipò pàtàkì tí ìlò ohùn kó ní àwùjo. Bí àwùjo kan bá jé àwùjo sòròsòrò bí i ti Yorùbá, a óò rii pé láti ilè pèpè ni Olódùmarè tí fún won ní irin isé Òrò siso. Ó ro àwon Yorùbá lórùn púpò láti máa fi Òrò enu won àti ohùn won dá orísirísi àrà láti fí èrò inú won hàn, kò sí itú tí won ń fi èdè pa, yálà nínú Òrò geere, nínú ewì tàbí Orin kíko.   Akíyèsí wa ni wí pé kí èèyàn tó lè korin tó mógbón wa tàbí ko Orin tí ń kóni léèkó,yálà èkó èdè ni, ìwà omolúàbí, àsà tàbí orin ìláforítì a.b.b.l. Ó gbúdò jé eni tó ní ìrònú tó jinlè tí opolo rè sí pé dáada. Torí wí pé àtàrí àjànàkú ni isé Orin kíko, kìí se erù omodé. Ìdí nìyìí tí a fi gbé abala yìí kalè láti máa gbóríyìn fún àwon akorin tí ń ló èdè àbínibí Yorùbá nínú Orin won. Olórin tí à ó máa Se àgbéyèwò orin rè lóní ni @qdot_alagbe. Tí a bá ń so ní pa ká korin tó kún fún èdòki Òrò Yorùbá tàbí kí a kori...

Ęwà Àtoge (Beauty and style).

Image
Kò sí àní-àní wí pé ìran Yorùbá jé òkan nínú àwon ìran ènìyàn tó lajú jù lóde ayé yìí, ìran tó láfínjú, Wón gbáfé àti pàápàá ìran tó ríran róokán. Yorùbá kìí se ìran tó se fowó ró séhìn ní bi ká sara lóge àti ká sęwà sára, ogbón ęwà síse àtoge síse ní àwujo Yorùbá dá won lójú tó fi jé wí pé ibikíbi tí Wón bá wà gbogboogbo lowó ń yo jù orí ni Òrò won máa ń jé. Ní tòótó, 'òrun losùpá ti múyì wáyé' ni Òrò ęwà àtoge síse jé ní ìran Yorùbá Ìdí ni yìí tí ònà ìgbàsoge won fi máa ń peléke ní bi ká woso tó bá ìgbà mu, ká sojú lóge, gèlè wíwé tàbí agbádá wíwò ní ònà àrà tó jojú, fífi ilèkè lórísirísi dábírà ęwà sára, kàá woso tó buyì kún ni láwùjo nínú ìran Yorùbá ló pèkun sí. Yorùbá ní, a sá kéké ogún, a bàbàjà ogbòn, a se sòbòrò ló yęjú Áájò ęwà náà ni gbogbo rè, Abala yìí ni à ó ti máa se àfihàn onírùrúurú ònà tí a ń gbà se Oge àti ęwà sára láwùjo wa lóòní pàápàá jùlo láàárin àwon obìnrin wa, tí a o sí ma se àfihàn àwon Omo Yorùbá tí Wón séni lóge, àwon asoge tà (models) àt...